Met mijn ‘Ombulance’stond ik op de DiemerMarkt. In de snelgroeiende gemeente Diemen van circa 32 duizend bewoners onder de rook van Amsterdam, ontvangt burgemeester Erik Boog je nog persoonlijk. Inmiddels kan ik u verzekeren dat deze dienstverlenende vriendelijkheid geen uitzondering is. De gemeente brengt de ‘menselijke maat’ serieus in de praktijk.

Een marktonderneemster vertelt me die ochtend dat het één brok ellende is op een markt waar ze ook staat, buiten mijn ‘metropool’ gebied. Maar hoe zit dat in Diemen? “Oh nee, hier worden de dingen gewoon geregeld. Gaat er hier iets mis, dan wordt het opgelost zonder veel gedoe.” De eigenaar van lokale shoarmazaak vertelt dat hij jarenlang in Diemen zit en eigenlijk alleen maar positief kan zijn over de gemeente. Zijn zoon had onlangs een rijbewijs aangevraagd. De dag erna kon hij hem al ophalen. “Ja, dat is snel.”

Het verrast me als ik deze bewoners zó positief hoor spreken. Op de andere markten, zoals die in Almere en Amsterdam, delen de voorbijgangers vaak vervelende ervaringen. En in andere gemeenten met een vergelijkbare grootte als Diemen, of zelfs kleiner, is vergelijkbaar gemor. Het is dus niet alleen maar omdát gemeente Diemen kleiner is, zoals ze bij grotere gemeenten schijnen te denken.

Ik ben er nog wat verder ingedoken. Ter gelegenheid van het afscheid van oud-wethouder Lex Scholten, bracht een oud-ambtenaar het boekje ‘Op eigen wijze. Achter de schermen bij de gemeente Diemen’ uit. Dat boekje staat vol met praktijkvoorbeelden. Ik pak er een paar uit.

Toen het financieel slecht ging met een Diemense boerderij had de gemeente op basis van de regels kunnen zeggen “sorry, uw bedrijf is momenteel niet rendabel, wij adviseren u het bedrijf te beeindigen en een reguliere baan te zoeken.” Maar de betrokken ambtenaren dachten breder, mede vanwege het bredere Diemense belang om de laatste boerderij voor deze plaats te behouden. Het bedrijf werd omgevormd tot een re-integratiebedrijf, waar mensen met een uitkering uit hun isolement komen en nuttig werk kunnen verrichten. Deze werkwijze heeft landelijk navolging gekregen.

Een ander voorbeeld: de invoering van de avondklok in coronatijd. Deze maatregel zou behoorlijk stressvol zijn voor mensen met een psychische stoornis. Diemen had de menselijke sensitiviteit om de onrust op te pikken en het organisatievermogen om het voor ze te regelen. Ook deze praktijk werd uiteindelijk landelijk overgenomen.

Van de meer dan dertig voorbeelden uit het boekje, spant deze de kroon: bij scholen staan ouders met auto’s op plekken waar ze eigenlijk niet mogen staan, ook niet ‘héél eventjes’. Dat leidt vaak tot ruzie en boetes. Om het over een andere boeg te gooien, verkleedt een handhaver zich bij tijd en wijle als ‘Diemo de eend’, in een soort Pinopak, onder het motto ‘ludiek handhaven.’ Nou, dát is nog eens buiten de gebaande wegen denken. De kinderen spreken thuis met hun ouders over het ordentelijk ophalen, omdat ‘Diemo de eend’ dat aan hen gevraagd heeft.

Gaan er dingen mis in Diemen? Ja natuurlijk. Die missers delen ze met elkaar, ook in hetzelfde boekje.

Wat is nu het geheim van Diemen? Eerlijk gezegd, ben ik er nog niet achtergekomen. Maar als het deze gemeente lukt, dan kunnen anderen het ook.

Daarom ga ik binnenkort op studiereis. Naar Diemen.. Ga je mee?

Deze column verscheen op 16 februari 2023 in Binnenlands Bestuur